Dalton

Daltonvisie op mens en maatschappij

De wereld heeft ‘mensen zonder vrees’ nodig. Het daltononderwijs wil kinderen opleiden tot volwassenen die een grote mate van verantwoordelijkheid voor een democratische samenleving tonen. Echt sociaal leven is samenwerken en wederzijdse beïnvloeding, waarbij elk vrij individu er bewust van gemaakt moet worden dat hij medewerker is, verantwoording schuldig is aan zijn omgeving en verantwoordelijk is voor het geheel.

Daltonvisie op de ontwikkeling van kinderen

Het onderwijs moet zo ontworpen worden, dat kinderen in het onderwijs vrijheid/verantwoordelijkheid wordt geboden en door henzelf wordt opgepakt, hetgeen de karakterontwikkeling bevordert. Als een kind niet gemotiveerd is om te leren zou dat kunnen voortkomen uit een niet-positieve leeromgeving. Het kind heeft zelf belangstelling om kennis te verkrijgen. Activiteit bij kinderen is dan ook een belangrijke psychologische basis van de ontwikkeling van kinderen.
Waar kinderen actief kunnen en mogen zijn stimuleer je een positieve leer- en werkhouding.
Het kind kan zelf keuzes maken. Nadat hij de verantwoordelijkheid voor de keuze  heeft genomen overweegt hij elk aspect van het probleem dat hij moet beheersen om succes te bereiken. Hieruit blijkt het belang van de vrijheid van werktempo en aanpak. De verantwoordelijkheid voor het resultaat ontwikkelt niet alleen zijn latente vermogen, maar ook zijn oordeel en karakter.

Daltonvisie van de Westerschool

In een collectieve ambitie willen we (leerkrachten, kinderen en ouders) een krachtige bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen. We zien het als opdracht om jonge mensen te stimuleren en motiveren hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Ze onderwijs te bieden waarin de leerling nieuwe kennis ontwikkelt dat past bij de leerling en dat aansluit bij wat de leerling kan en kent.
Middels teamteaching maken we gebruik van elkaars sterke punten van elke individuele leerkracht.
Elke leerling wordt beschouwd als uniek, vandaar dat het aanbod, binnen de mogelijkheden van de leerkracht, wordt afgestemd op het kind, zodat elk kind het maximale resultaat behaalt.
Een absolute vereiste hierbij is een motiverende en uitdagende leeromgeving, waarbij vertrouwen en veiligheid belangrijke condities zijn.
Vrijheid en verantwoordelijkheid behoeven niet per definitie voor elk kind even groot te zijn.
Dat is juist het voordeel van dalton. De leerkracht heeft de vrijheid om het ene kind meer ruimte te bieden dan het andere. Als er duidelijke afspraken worden gemaakt met elkaar is er sprake van positieve vrijheid.

De Westerschool als daltonschool

Een bewuste keuze van ouders en leerkrachten voor een vorm van onderwijs die gebaseerd is op de ideeën van de Amerikaans onderwijzeres Helen Parkhurst (1887 – 1973). Zij wilde dat kinderen zich zo goed mogelijk konden ontwikkelen. Zij ontleende de naam voor haar onderwijsopzet aan het plaatsje Dalton, waar haar ideeën onder meer werden vormgegeven.

Het daltononderwijs in Nederland kent 5 kernwaarden. Vanuit deze waarden geven daltonscholen vorm en inhoud aan het onderwijs. De kernwaarden geven richting aan het professioneel handelen van leerkrachten en de ontwikkeling van teams. De waarden vormen voor scholen bouwstenen voor een eigen visie op goed onderwijs en een efficiënte en effectieve daltonpraktijk.

In de afgelopen decennia zijn we in het Nederlandse daltononderwijs vertrouwd geraakt met het hanteren van drie kernwaarden: Vrijheid in gebondenheid/Verantwoordelijkheid en vertrouwen (1), Samenwerken (2) en Zelfstandigheid (3). Deze waarden zijn en blijven van belang en worden aangevuld met twee kernwaarden: Effectiviteit/doelmatigheid (4) en Reflectie (5)

Vrijheid in gebondenheid / Verantwoordelijkheid en vertrouwen

Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding  ontwikkelen.
Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren.
Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen.

Zelfstandigheid

Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken.
Een leerling wil doelgericht een klus klaren en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn. 

Samenwerken

Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken.
Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van een medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking.
Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering.

Effectiviteit/ doelmatigheid

Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen.
Als leerlingen een taak krijgen, waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, wordt het onderwijs veel effectiever. Een leerling met een taak op maat is daardoor doelmatig en functioneel bezig.
Leerkrachten op onze school vragen zich voortdurend af of hij de goede dingen doet en of hij de dingen goed doet. Dat maakt ons onderwijs flexibel en variabel. Op zoek naar efficiënte werkwijzen wordt er geëxperimenteerd en gereflecteerd op de opbrengsten van die werkwijzen.

Reflectie

Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere leerkracht werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats.
Reflectie en evaluatie dragen in hoge mate bij tot een verkenning van de leerweg om het beoogde doel te bereiken.
Naast een differentiatie- en planmiddel is de taakbrief ook een middel om te reflecteren. Samen met de kinderen bespreekt de leerkracht de wijze waarop doelen zijn bereikt; vragen als “ voor welke problemen kwam je te staan, hoe heb je ze opgelost, waren er ook andere mogelijkheden etc. “ komen hierbij aan de orde.
Feedback via de taakbrief staat vermeld onder “doel taakbrief”.
Evalueren en reflecteren kan met de gehele groep, met je maatje, in de kleine kring, tijdens het werken aan de instructietafel, maar ook individueel.

Borging

Daltonscholen in Nederland werken samen aan kwalitatief goed daltononderwijs door allemaal deel te nemen aan planmatige zelfevaluatie en visitatie.
Een daltonschool is een lerende organisatie, die haar leerkrachten ondersteunt bij het zich permanent scholen en bij het experimenteren in en reflecteren op hun praktijk. Teamleren heeft op een daltonschool hoge prioriteit. Verantwoordelijkheden voor dalton liggen in het team van docenten. Het daltononderwijs zet ook sterk in op het maatjesleren van scholen binnen en buiten een regio.
Daltonscholen borgen hun kernwaarden door middel van een planmatige zelfevaluatie en visitatie. De Nederlandse Dalton Vereniging geeft licenties en certificaten af aan instituten, scholen en personen als zij er blijk van geven de kernwaarden op goede wijze in de praktijk vorm en inhoud te hebben gegeven.
Daarnaast worden de kernwaarden en de doorgaande lijn geborgd middels het daltonbeleidsplan. Het daltonbeleidsplan is een flexibel te hanteren document, een levend document, gelijke tred houdend met de actualiteit.
Het daltonbeleidsplan is in te zien op school.

De taak

De taak is het middel om alles wat het daltononderwijs kenmerkt tot uitdrukking te laten komen. Op de Westerschool kenmerkt de taak zich door de volgende doelstellingen:

1. planmiddel: we leren de kinderen om hun taak te plannen.
2. differentiatiemiddel: niet alle kinderen in dezelfde groep werken met dezelfde taak qua inhoud. Uitgangspunt is het werken met drie niveaus.
3. reflectiemiddel: nadat de taak gereed is mag elk kind reflecteren (zijn mening geven) op het gemaakte werk en op het proces. De ouders en leerkrachten hebben ook de mogelijkheid om hun mening te geven over de door het kind gemaakte taak.

Het streven is om de kinderen in alle groepen zo snel mogelijk met een weektaak te laten werken.
De taakbrief geeft aan wat een kind op het gebied van rekenen, taal, lezen, wereldoriëntatie enz. in een week moet plannen en uitvoeren. Indien een kind een onderdeel af heeft, kleurt het dit onderdeel ook af op zijn taakbrief. Dit kleuren geschiedt in de daltonkleuren.
Deze zijn:
Maandag - geel
Dinsdag - blauw
Woensdag - groen
Donderdag - rood
Vrijdag - paars.
Zo kan de leerkracht aan de taakbrief onmiddellijk zien wat en wanneer iets is gedaan.

Ontwikkelingslijnen

Essentieel binnen het daltononderwijs is het kijken en luisteren naar kinderen. Van daaruit vindt er ontwikkeling plaats op drie aspecten: vrijheid, zelfstandigheid en samenwerken. Omdat niet elk kind hetzelfde is, zal die ontwikkeling dus ook niet bij alle kinderen uniform verlopen. Binnen elke groep zullen niet alle kinderen op hetzelfde niveau functioneren. Elk kind maakt op het terrein van vrijheid/verantwoordelijkheid niet dezelfde ontwikkeling door. Hierdoor zullen verschillen optreden omdat we steeds het kind als uitgangspunt nemen. Sommige kinderen kunnen bijvoorbeeld al heel goed omgaan met vrijheid/verantwoordelijkheid en anderen zullen hierbij nog begeleid moeten worden. Voor samenwerking en zelfstandigheidsontwikkeling geldt hetzelfde. De ontwikkelingslijn van onderstaand schema verloopt van links naar rechts (horizontaal), maar er is ook een verticale relatie. Kinderen die al redelijk leerling gestuurd werken functioneren daardoor voor wat betreft de zelfstandigheid ook al zelfsturend.